به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، هشتمین نشست «عصر علوم انسانی» با موضوع «ماجرای ایران و بوسنی» در دبیرستان تخصصی علوم انسانی شرف‌الدین برگزار شد.

در این جلسه که تعدادی از شرکت کنندگان راهپیمایی مارش میرا و علاقمندان حضور داشتند؛ مهدی حیدری (فرزند شهید رسول حیدری از شهدای ایرانی جنگ بوسنی و هرزگوین) و رادمان رسولی مهربانی (شرکت کننده راهپیمایی مارش میرا) به بیان سخنانی پرداختند.

در ابتدای این مراسم، رادمان رسولی مهربانی، کارشناس ارشد ادبیات فارسی دانشگاه تهران و برنده مدال طلای المپیاد ادبی دانش‌آموزی در سخنانی به پیشینه و تاریخ منطقه بالکان و ارتباطات تاریخی و فرهنگی این سرزمین با مردم ایران اشاره کرد. وی همچنین به تاریخ جنگ های پی در پی در این منطقه پرداخت و اوضاع بالکان تا قبل از جنگ دهه 1990 را مورد بررسی قرار داد.

در ادامه، مهدی حیدری، فعال فرهنگی در رابطه با بوسنی و فرزند شهیدحاج رسول حیدری به بیان گوشه هایی از جنگ های دهه 1990 در منطقه بالکان پرداخت و با نمایش برخی تصاویر، توضیحاتی را ارائه اداد.

حیدری با اشاره به اینکه جنگ دهه 1990 بوسنی اولین جنگ نبوده و آخرین جنگ این منطقه نیز نخواهد بود، گفت: صدها سال است که این اقوام با هم جنگ دارند. جنگ در بالکان تولید نمی شود و از بین هم نمی رود بلکه از نسلی به نسل بعدی منتقل می شود!

فرزند شهید حیدری ادامه داد: در 400 سال گذشته، سه بار مسلمانان در این منطقه قتل عام شدند و شهرهایشان 3 بار مورد محاصره قرار گرفته است. به تعبیری سه بار یک اشتباه را تکرار کردند و در حقیقت همین موضوع است که لزوم بررسی جنگ بوسنی و بالکان را به ما نشان می دهد. ما هم باید از این ماجرا درس بگیریم.

حیدری با ذکر خاطره ای گفت: یکی از بوسنیایی ها تعریف می کرد: اگر سریال مختار را در آن زمان دیده بودیم، کشتار سربرنیتسا اتفاق نمی افتاد. در قسمت آخر این سریال، نیروهای مختار به قول دشمنانشان اعتماد کردند و مختار را تنها گذاشتند در حالی که مخالفان مختار در وقت پیروزی، همه آن ها را کشتند.

فرزند شهید حیدری با اشاره به خیانت رادووان کاراجیچ رییس جمهوری اسبق جمهوری صرب بوسنی و راتکو ملادیچ فرمانده اسبق ارتش صربسکا گفت: پیش از کشتار سربرنیتسا، سازمان ملل متحد این منطقه را «حفاظت‌شده امن» اعلام کرده‌بود. ۴۰۰ سرباز مسلح هلندی صلح‌بان که برای ایجاد امنیت در این منطقه مستقر شده بودند هم مورد فشار قرار گرفتند تا منطقه را ترک کنند. ابتدا به مسلمانان گفتند شما بدون جنگ و خونریزی، سربرنیتسا را ترک کنید، ما هم با شما کاری نداریم. حتی اتوبوس هایی را برای انتقال زنان و کودکان و سالمندان آوردند. بعد از راهی شدن زنان در ۱۳ ژوئیه ۱۹۹۵، طی کمتر از یک هفته حدود 8000 نفر از مردان را در این منطقه قتل عام کردند. البته تعدادی از اتوبوس هایی که حامل زنان و کودکان بود هم هیچوقت به مقصد نرسید. تعدادی از مردان که توانسته بودند از این کشتار فرار کنند در مسیر فرار به چنگ صرب ها می افتادند و به شهادت می رسیدند. مسیر این فرار به عنوان جاده مرگ شناخته می شود که چند سالی است راهپیمایی مارش میرا به یاد شهدای آن کشتار برگزار می شود و مسلمانانی از سراسر جهان در آن شرکت می کنند. این کشتار، بعد از جنگ جهانی دوم، بزرگ‌ترین نسل‌کشی در اروپا به‌شمار می‌آید.

فعال فرهنگی ایران و بوسنی افزود: قبرستان بوتوچاری محلی است که شهدای این فاجعه در آن به خاک سپرده می شوند اما هنوز بسیاری از شهدای این کشتار از بین گورهای دسته جمعی شناسایی نشده اند و هر شهید، با پیدا شدن 40 درصد از اسکلت های بدنش به خانواده اش تحویل داده می شود تا به خاک سپرده شود. این موضوع باعث می شود مثلا یک شهید با 40 درصد از استخوان هایش دفن شود و سال بعد مابقی پیکرش پیدا شود. یا اینکه یک شهید با پیدا شدن حدود 40 درصد از اعضایش، همچنان به صورت دفن نشده باقی بماند.

حیدری با اشاره به تنها بودن مسلمانان بوسنی در جریان جنگشان گفت: سارایوو محاصره شده بود و مخالفین از کوه های اطراف با خمپاره و تک تیرانداز، آن را زیر آتش گرفته بودند. تنها راه خروج مسلمانان از محاصره، فرودگاه بود که آن هم توسط نیروهای سازمان ملل بسته شده بود.

مهدی حیدری با اشاره به اعزام مستشاران نظامی به بوسنی و پیاده شدن ایده بسیج در این کشور گفت: با این کمک ها اوضاع مسلمانان رو به بهبودی رفت. تونل نجات، ایده احمد کریمی و حسین الله‌کرم از رزمنده‌های ایرانی حاضر در بوسنی بود. این تونل به طول ۷۰۰ متر و در عمق ۸ متری زمین حفر شد و از زیر باند فرودگاه بین‌المللی سارایوو می‌گذشت. از جمله کاربری‌هایی که این تونل داشته می‌توان به تردد نیروهای نظامی، جابه‌جایی دارو و غذا،  تردد رئیس جمهور و برخی مقامات بوسنیایی به شهر و حمل مهمات و سلاح به شهر  اشاره کرد. مبدا این تونل، منزل یک خانواده بوسنیایی به نام کالور بود.

حیدری افزود: در جریان جنگ بوسنی جنایت هایی انجام شد که مانند آن در هیچ کجای دنیا سابقه نداشته است. زنان مسلمان را به پادگان ها می بردند و روزانه 5 بار به آن ها تجاوز می کردند. بر اساس آمار هم اکنون 40000 جوان حدود 20 ساله در بوسنی زندگی می کنند که پدرانشان معلوم نیست. صرب ها حتی بر روی پسر یا دختر بودن جنین ها شرط بندی می کردند و با کشتن مادر و بیرون کشیدن جنین، شرط خود را بر سر یک بسته سیگار اثبات می کردند.

فرزند شهید حیدری ادامه داد: علی عزت بگویچ، رییس جمهور بوسنی حزب جوانان مسلمان را با 13 نفر راه انداخت و کتاب هایی را نوشت که برخی آن ها را الهام گرفته از کتاب ولایت فقیه حضرت امام خمینی می دانند. او در جریان جنگ، دست تظلم خواهی به سمت آمریکا و ترکیه و حتی عربستان دراز کرد. آمریکا قدری غذا و دارو که از جنگ ویتنام باقی مانده بود را برای آن ها فرستاد. ترکیه هم قدری غذا و دارو داد. عربستان هم برایشان قرآن و تعدادی مربی برای آموزش احکام فرستاد!  در این میان فقط ایران بود که با تمام قوا به این مسلمانان مظلوم کمک کرد و آیت الله جنتی به عنوان رییس ستاد کمک رسانی به مسلمانان بوسنی، منصوب شد.

وی ادامه داد: با بهبود اوضاع مسلمانان مجددا کروات ها از جنگ با مسلمانان پشیمان شدند و با آن ها جبهه مشترکی علیه صرب ها تشکیل دادند.

حیدری همچنین به قرارداد صلح دیتون اشاره کرد و گفت: پیمان صلح دیتون بین رهبران مسلمانان بوسنیایی، صرب ها و گروه های کروات در بوسنی و هرزگوین منعقد شد و رسماً به جنگ داخلی سه ساله در آن کشور پایان داد. این توافقنامه در تاریخ ۲۱ نوامبر ۱۹۹۵ در دیتون واقع در ایالت اوهایو آمریکا ارائه و در چهاردهم دسامبر همان سال در پاریس به امضا رسید. بر اساس این معاهده تمام نیروهای ایرانی باید از بوسنی می رفتند و همین باعث شد که رابطه ایران و بوسنی به کمترین مقدار خود رسید و فقط کمک هایی برای ساخت و ساز و کارهای زیربنایی برای مسلمانان ارسال می شد.

فرزند شهید حاج رسول حیدری در پایان تصریح کرد: اگر چه جنگ در بوسنی، ضربه های سنگینی به مسلمانان زد اما باعث کسب هویت برای مسلمانان این کشور شد. مسلمانان بوسنی فقط نامی از مسلمانی داشتند اما بعد از جنگ، پایبندی بیشتری به احکام پیدا کردند و مساجد از جوانان پر شد. اگر چه جامعه اسلامی در بوسنی همچنان ضعیف عمل می کند و فقط یک رادیو و یک روزنامه دارد و سریال های ترکیه ای در این کشور مورد استقبال بیشتر مردم قرار می گیرد.

رادمان رسولی مهربانی در آخرین بخش از این نشست، با نمایش تصاویری از راهپیمایی مارش میرا، به ارائه گزارشی از این راهپیمایی پرداخت.

در این نشست، مریم برادران، نویسنده کتاب «ر» زندگی نامه شهید حاج رسول حیدری و از شرکت کنندگان در راهپیمایی مارش میرا نیز حضور داشت.